Koranavirüs salgınında maske takmaya halkımız arasında “korkaklık”, “erkeklik” ve “artistlik” olarak bakıldığı durumları özetleyen iki yazıya burada daha önce yer vermiştim.
Bazı kişilerin bu ve benzeri dışa dönük ve saldırgan davranışları yanında halkın bir bölümünde de üzerine düşeni yapmama, aldırmama, umursamama gibi bir davranışın varlığına da dikkat çekmek gerekiyor.
“Umursamazlık” veya “aldırışsızlık” olarak kavramlaştırabileceğimiz bu davranışta uzun süren salgından kaynaklı “bıkkınlık”, “yorgunluk”, “tükenmişlik” gibi ruh hâllerinin etki ve izleri aranabilir.
Aslında insanın umursamama davranışının arkasında tedbir almayı gerektirmeyen “güven ortamında” bulunduğu duygusu olmalıdır. Böyle durumlarda bu duygu kendiliğinden ve doğal olarak vardır. Sabahattin Ali’nin “aldırma gönül aldırma” mısraında olduğu gibi birini veya bir şeyi “umursamıyorum” dediğinizde onu umursadığınızı zaten anlatmış olursunuz.
Virüs ortalıkta kol gezdiğine, canlar yaktığına ve her gün ocaklar söndürdüğüne göre, bu umursamazlığın izahında “bilgisizlik”, “bilinçsizlik”, “cehalet” gibi bilgi eksikliğine işaret eden kavramlara da başvurulmalıdır.
Belki de “umursamazlık” yanında “korkaklık” ve “erkeklik” kavramlarıyla birlikte ele alınabilecek “tınmamak”, “iplememek”, “sallamamak”, “görmezlikten gelmek”, “göz ardı etmek”, “oralı olmamak”, “kös dinlemek” şeklinde ortaya çıkan davranışların ardında yatan sebeplere de bakmak gerekiyor.
Bu umursamazlıkta “kader”, “talih”, “alın yazısı” gibi kültürümüzde anlamı ve yeri olan tevekkülün bazı kişilerce farklı yorumlanması ve dinimizin “tedbir kuldan, takdir Allah’tan” emrinin ve tecrübesinin “tedbir kuldan” bölümünün ihmal edilmesinin rolü de aranabilir.
Koronavirüs konusundaki umursamazlıkta “adam sen de” deyip geçme, Yozgat ağzıyla söyleyecek olursak “o dâlden” dinleyip “kulak asmama” veya “he yav he” sözüyle dışa vurulan “külahıma anlat” tavrını da araştırmak gerekiyor.
Sağlık Bakanlığı Toplum Bilimleri Kurulu, bu ve benzeri kavramlar üzerinden hızlı ve etkili disiplinler arası araştırma yapılmasına ve sonuçlardan hareketle kamu spotu, kısa film vb. üretimlerle konunun üzerine gidilmesine öncülük etmelidir.
