KİTAPLAR VE YOZGAT’IN SOMUT ...

KİTAPLAR VE YOZGAT’IN SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRASI

2003 Yılında UNESCO tarafından kabul edilen “Somut Olmayan Kültürel Miras Sözleşmesi”ne Türkiye geçen hafta taraf oldu. Onay süreçleri tamamlandı ve karar 21 Ocak 2006 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı. Bu sözleşmeye göre, her ülke kendi somut olmayan kültür mirasını koruma ve gelecek kuşaklara aktarma yükümlülüğünü üstlenmiş olmaktadır. Buna göre, okullarda halk kültürünün ders olarak okutulması, medyanın halk kültürüne programlarında yer vermesi ve resmi kültür kurumlarının müze, arşiv, araştırma birimleri gibi alanlarda, kültür tüketicilere alt yapı hazırlaması gerekmektedir.
Bu sözleşmenin Paris’te yürütülen hazırlık çalışmalarına Türkiye adına katılan bir uzman olarak, Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi Araştırma ve Uygulama Merkezi’nde (kısa adı: THBMER) Türk halk kültürünün 2000’li yıllardaki durumunu irdeleyen, bu mirasın envanterlerini çıkarmayı hedefleyen çalışmalar yapılmasına öncülük ediyorum.
Gazi THBMER, son yıllarda bu alandaki kimi sempozyumlara ev sahipliği yaptı. Bildirileri yayımlanan bu sempozyumların dışında, tamamı lisans öğrencilerinin derlemelerine dayanan üç kitap yayımladı. Bu üç kitap, “Türkiye’de 2004 Yılında Yaşayan Geleneksel Meslekler”, “Türkiye’de 2004 Yılında Yaşayan Çocuk Oyunları” ve “Türkiye’de 2005 Yılında Yaşayan Geleneksel Kutlamalar”dır. Bu serinin hazırlık veya derleme çalışmaları süren diğer kitapları ise “Türkiye’de 2005 Yılında Yaşayan Yöresel İmgesel Yemekler”, “Türkiye’de 2006 Yılında Yaşayan Taş Kesilme Efsaneleri” ve “Türkiye’de 2005 Yılında Yaşayan Kiler Kültürü” adlarını taşımaktadır.
Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi öğrencilerinin Türkiye’nin Kars’tan Edirne’ye, Sinop’tan Hatay’a kadar dört bir yanında yaptıkları kültür araştırmalarına ve derlemelerine dayanan bu çalışmaların içinde, Yozgat’ın bir çok somut olmayan kültür mirası da yer almaktadır. Yozgat’ın Ankara’ya yakın olması veya Halkbilimi programında Yozgatlı öğrencilerin bulunması bunda etkili olmaktadır.
Bu çalışmalarda halen Yozgat’ta icra edilen demircilik, yorgancılık, kalaycılık gibi bir çok geleneksel mesleğin yanında, birdirbirden, çelik çomak oyununa veya topaç çevirmeye kadar bir çok çocuk oyunu, nevruzdan, hıdrellezden, bağ bozumuna veya koç katımına kadar bir çok geleneksel kutlamalar, arabaşıdan, testi kebabından, tandır kebabına kadar bir çok yöresel imgesel yemek başta olmak üzere Yozgat’a ait sayısız halk kültürü konusu derlenmiş, kimileri yayınlanmış kimileri yayına hazır hale getirilmiştir.
Bu çalışmalar, Yozgat’ın Türkiye’nin somut olmayan kültürel miras envanteri açısından zengin ve önemli bir kaynağı olmaya günümüzde devam ettiğini göstermektedir. Önümüzdeki yıllarda Türkiye’de somut olmayan kültürel miras olarak adlandırılan halk kültürü, gerek eğitim, gerek kitle iletişim gerekse akademik alanda daha da önem kazanacaktır.
Yozgat’ta yıllardır eğitim öğretim çalışmalarını sürdüren akademik kültür birimleri, Bozok Üniversitesi’nin kurulmasından sonra daha etkin bir şekilde Yozgat’ın somut olmayan kültürel mirasını derlemeye, araştırmaya ve yayın yapmaya başlayacaklardır. Çorum Fen Edebiyat Fakültesi’nde okuyan ve benden halkbilimi dersi alan öğrenciler tarafından gerçekleştirilen “Çorum’dan 2004 Yılında Derlenen Masallar”, “Çorum’dan 2004 Yılında Derlenen Efsaneler”, “Çorum’dan 2005 Yılında Derlenen Temel Fıkraları”, “Çorum’dan 2005 Yılında Derlenen Ağıtlar”, “Çorum’dan 2005 Yılında Derlenen İmgesel Yemekler”, “Çorum’dan 2005 Yılında Derlenen Çocuk Oyunları” ve “Çorum’da 2005 Yılında Yaşayan Geleneksel Meslekler” benzeri çalışmaların Yozgat’ta da yapılması beklenmelidir.

Tarih : 07.02.2006