YOZGAT HALK İNANIŞLARI - 3

Bu yazı, “Yozgat Halk İnanışları”nın üçüncü ve son bölümüdür. Yozgat halk inanışlarının daha önce aynı konudaki yazılarımda geçen açıklamalar ve uyarılar doğrultusunda değerlendirilmesinde yarar vardır.

İnsan Vücuduyla İlgili İnanışlar

• Elleri diz üzerinde kavuşturmak, parmakları birbirine geçirip el bağlamak iyi değildir; insanın kısmeti kapanır.
• Parmakların çatırdaması iyidir, insanın sağlıklı olduğunu gösterir.
• Eller sağ elden başlanarak yıkanmalıdır, önce sol elden başlamak uğursuzluk getirir.
• Tokalaşırken ya da birisine bir şey verirken sağ el kullanılmalıdır, sol el uğursuzluktur.
• Baş taranırken dökülen saçları çöpe atmak doğru değildir. Bunlar bir yerde saklanıp ölünce o kişinin kabrine konmalıdır. Çünkü bu saçlar kıyamet gününde yeniden bitecektir.

Bereketle İlgili İnanışlar

• Değirmenden ilk gelen unla yapılan ilk ekmeği yiyen kişinin karısı ölür.
• Ekmek kırıntılarını yere atmak, ayakla çiğnemek evin bereketini götürür.
• Bereketi artsın diye, gurbete giden kişinin azığından bir parça ekmek çalınır.
• Bir kişinin üzerinde dikiş dikilirse o kişinin kısmeti bağlanır.

Ocak ve Ateşle İlgili İnanışlar

• Ateşe tükürmek, ateşe sövmek, ateşe tırnak atmak, su dökmek uğursuzluk getirir.
• Sabah, evinden başkasına ateş verenin ocağı söner.
• Ocağın üstünü boş bırakmak uğursuzluk getirir.
• Sacayağının birdenbire devrilmesi, evin başına bir yıkım geleceğini gösterir.
• Tencerede su boşu boşuna kaynarsa düşmanlar çoğalır.
• Lamba yakılmayan evin ocağı her vakit kararır.
• Ateş çok önceden sönmüş olsa bile külün yanında yatılmaz. Külde cin ve şeytanın oynak yaptığına inanılır.
• Ateşin çıkardığı ses, ateşi yakan kişi hakkında dedikodu yapıldığına işarettir.

Hayvanlarla İlgili İnanışlar

• Av hayvanının tüyleri yakılmaz. Yakılırsa avcının avını vurması zorlaşır.
• Bir evin avlusundaki bir dala saksağan konar ve öterse ev sahibine muştulu (müjdeli) bir haber geleceği düşünülür.
• Bir evin başında baykuş öterse o evde biri ölür ya da bir yıkım olur..
• Horozun ilk akşam ötmesi zenginliğe, yerlerin yarılması kıtlığa, tavuğun ötmesi karanlık günlerin geleceğine işaret olarak kabul edilir.
• Yılan öldürülüp suya atılır ve suda kaybolursa yağmur yağar ve durmaz, seller olur.
• Kurt uluyunca ya ayaz olur ya kar yağar.
• İnek doğurunca eve ağır bir şey alınırsa ya da ağır bir şey kaldırılırsa ineğin sütü kesilir.
• İneğin sütünü yere sağmak iyi değildir, hayvan hastalanır.
• İlk yaylaya çıkışta sığırların ortasından bir yabancı geçerse sığırlar hamile kalmaz, doğum yapmazlar.
• Bir kişinin önüne tavşan çıkması uğursuzluktur, mümkünse gidilen yoldan geri dönülür.
• Çakal uluyunca yere tükürmek gerekir, yoksa insanın başına bir yıkım gelir.
• Çakal ulumaya başlayınca hava açacak, günlük güneşlik olacak demektir.
• Kedi öldürmek en büyük günahtır. Affı için tüyünün sayısınca cami yaptırmak gerekir
• Güvercin eti yemek iyi sayılmaz. Güvercin şöyle intizar etmiş: “Etimi yiyen doymasın, bokuma basan onmasın.”
• Köpeğin uzun uzun uluması ve kara kedinin kişinin önünden geçmesi uğursuzluk işaretidir.
• Kara kedi ve köpek beslemek uğursuzluk getirir.
• Bahçede saksağan öterse konuk gelecek demektir.
• Kapının önündeki ağaca yuva yalan leylek mutluluk habercisidir.

Tarım ve Bitkilerle İlgili İnanışlar

• Kara ağaçtan düşen yaşamaz.
• İncir ağacının altında uyuyanları şeytan alır götürür.
• Ceviz ağacının altında yaşayanları şeytan alır götürür.
• Tarlada zina yapılırsa bereket olmaz.
• Üzümün tanesini, karpuzun sap kısmındaki kabuğunun içini yiyenler yetim kalır.
• Çocuğun bezleri yabani ağaca asılırsa çocuk yabani olur.
• Nar tanelerini yere dökmek günahtır, nar cennet meyvesidir.

Karanlık ve Işıkla İlgili İnanışlar

• Akşam soğan yenen yere melekler gelmez.
• Gece aynaya bakanın ömrü kısa olur.
• Gece biber, soğan, sarımsak gibi acı şeyler dışarıya verilmez.
• Yoğurt, süt, peynir gece dışarıya verilmez. Vermek gerektiğinde üzerine kömür, üzerlik ya da yeşil bir dal konulur.
• Gece ıslık çalmak günahtır.

08.08.2016
• Gece evden eve tuz verilmez.
• Akşam kapının önü süpürülmez.
• Çocuklar gece beş taş oynarsa düşman gelecek denir.

Kaynakça:
Abdurrahman Filiz, Çayıralan (Yozgat) ve Çevresinde Ölümle İlgili İnanış ve Uygulamalar, Kayseri 2016.
Akın Uyar, Halk Hekimliği Kapsamında Yozgat Ocakları, Yozgat 2013.
Yozgat Derbent Köyü Kültür ve Dayanışma Derneği Web Sitesi, http://www.derbent66.com/v1/default.asp?derbent=halkhekimligi
Yozgat Kadışehri Yakacık Köyü Web Sitesi, http://yakacikkoyuu.tr.gg/ILGINIC-INANISLAR.htm
Yaşar Kalafat, Yozgat Halk Kültürü, http://yasarkalafat.info/?p=2026
Yozgat İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Web Sitesi, http://www.yozgatkulturturizm.gov.tr/TR,113198/inanislar.html