YOZGAT’TA CUMHURİYET BAYRAMI 20. YIL KUTLAMALARI

Efendiler,
Yarın Cumhuriyeti kuracağız!

Yozgat’ta Cumhuriyet Bayramının 20. Yıl kutlamalarının görkemli bir şekilde kutlanması için ciddi hazırlıklar yapılmış ve bir kutlama komitesi oluşturulmuştur. Kutlama komitesi başkanlığını Vali Saip Okay yapmıştır. Bu komitenin hazırlamış olduğu oldukça kapsamlı ve detaylı kutlama törenlerinin ne şekilde yapılacağı hususundaki program bütün merkez daire ve kurumlarına gönderilmiştir. 

Bu Programının birinci kısmında bayramdan önce yapılacak hazırlıklara yer verilmiştir. Buna göre; Bayram 28 İlkteşrini (Ekim) günü öğleden sonra başlayıp 30. günü akşamı sona erecektir. Belediye; 28. günü öğleden sonra fabrika ve yangın düdükleri ile bayramın başladığını ilan edecektir. Tören ise 29. günü saat 10’da başlayacak ve başlangıcı yine düdükle ilan edilecektir. Bayram günü büyük, küçük bütün yurttaşların en iyi ve en yeni elbiselerini giymeleri ve var olanların Cumhuriyet madalyalarıyla küçük Ulusal bayraklarını takmaları istenmiştir. 

Bütün resmi dairelerde dükkânların bayraklarla, caddelerin taklarla süslenme işi ayın 26. günü başlayıp 28. günü öğleye kadar bitmiş olacaktır. Ulusal bayramın başladığı 28 Birinci teşrin (Ekim)  öğleden sonra resmi, hususi bütün daire ve kurumlar 30 akşamına kadar kapanacaktır. Yalnız dükkânların 29. günü kapalı kalması mecburidir. Bu mecburiyetten hafta tatili kanunundan istifade edenler hariçtir. 

Programın ikinci kısmında şehrin süslenmesi için yapılması gerekenler belirtilmiştir. 
Resmi daireler, kurumlar, evler, dükkânlar bayraklarla yeşilliklerle, ampuller ile caddeler ise taklarla, afişlerle süslenecek, vecizeler şehrin uygun ve kalabalık caddelerine konacaktır. Bu işleri yaptırmak için; Emniyetten bir komiser, Belediyeden bir memur, Cumhuriyet başöğretmeni Fahri Orgun, İsmet Paşa mektebi başöğretmeni Mehmet Ali Oral ile Müfide Kaya, Nuri Aral’dan (Dumlupınar denizaltısında şehit olan İlhan Aral’ın babası) oluşan bir süsleme komitesi teşkil edilmiştir.
Süsleme işinde şu noktalar göz önünde bulundurulacaktır. Hükümet, Parti, Ziraat Bankası, valilik ve lise önlerine Belediye de ve bu müesseselerde bulunan taklar kurulacaktır. Belediyede, Halkevinde bulunan büyüklü küçüklü ampullerle taklar, hükümet konağının, Valilik, belediyenin ve Cumhuriyet Halk Partisinin kapı ve pencereleri ampullerle ışıklandırılacaktır. Hükümet konağının, Cumhuriyet Halk Partisinin ve askeri binaların cephelerine ve umumi caddelerin uygun yerlerine yeniden ihzar (hazır) edilecek vecizeler asılacaktır.
 Bütün devlet daire ve kurumları yeşilliklerle bol bayrak ve kordelalarla süslenecektir. Belediye tarafından bol yeşillik getirilerek bayramdan iki gün önce bu işle görevli komiteye verilmiş olacaktır. Dairelerin süslenmesinde komite, daire reisleriyle görüşerek var olan vasıtalardan ve hademelerden istifade edecek, resmi daire ve kurumların süslenmesine çok özenilecektir. Bütün bu işler yukarıda isimleri yazılı komite azaları tarafından yaptırılacaktır.
Programın üçüncü kısmında süsleme işinin kontrolü ile ilgili ayrıntılara yer verilmiştir. Buna göre; Bayram günü sabahı düdük çalmağa başladığı sırada süsleme komitesi yeteri kadar belediye zabıtası ve bekçiler ile bunlar da yetmezse polisleri şehrin mahalle ve sokaklarıyla çarşılara göndererek kontrol edecek ve ettirecektir. Komite bayramın birinci günü sabahı düdük çalıncaya kadar bütün süsleme işlerini kontrol edecek eksiklerin saat 16’ya kadar bitirilmesini temin edecektir. 
Resmi teşekküller; bu bayrama mahsus olarak bütçelerine koydukları tahsisatlarını ve kullanılacak malzemelerini kutlama heyeti emrine vereceklerdir. Kutlama heyetinin mutemedi Parti idare heyeti azasından Mustafa Atamar, levazım mutemedi Halkevi Kâtibi Cemal Kayadır. 
Programın dördüncü kısmında yapılacak resmi törenler, geçit ve konuşmaların ne şekilde yapılacağı ifade edilmiştir.  
Bayram günü saat 9.30’da vilayet makamında kabul resmi yapılacaktır. Kabul resminde teşrifat işini Özel İdare Gelir Müdürü Münip Yazan ile Tahrirat Kalemi Birinci Kâtibi Aziz Denli yapacaktır. Kabul resmi saat 9.30’dan 10’a kadar sürecek ve şu sıraya göre yapılacaktır.  Vilayette bulunan mebuslar, Askeri komutan ve maiyeti ve Jandarma heyeti, Vilayette bulunan Vekâletler müfettişleri, Adliye Erkânı, Tapu Müdürü, Dâhiliye memurları, Mektupçu, Emniyet Müdürü, Hususi Muhasebe Müdürü, Nüfus Müdürü, Maiyet Memuru, Maliye memurları, Defterdar, Muhasebe ve Varidat Müdürleri, Maarif müdürü, lise Müdür ve muallimleri, ilk tedrisat Müfettişleri ve merkez Başöğretmenleri, Nafia Müdürü ve Mühendisler, Posta-Telgraf Müdürü, Sıhhat Müdürü, Doktorlar, İskân Müdürü, Ziraat ve Veteriner Müdürleri ve Orman Bölge Şefi, İnhisarlar Müdürü, Müftü ve Vakıflar Memuru, Umumi Meclis Azaları, Belediye Reisi ve Belediye Meclis azaları, CHP İdare Heyeti, Halkevi İdare Heyeti, Ticaret Odası Heyeti, Ziraat odası Heyeti, Ziraat Bankası Müdürü, Kızılay Kurumu, Çocuk Esirgeme Kurumu, Türk hava Kurumu, Yozgat Gençler Kulübü İdare Heyeti ve Halktan arzu edenler. 

Kabul resminde Frak, jaketatay olmadığı takdirde siyah ve koyu renk kostüm giyilecektir. Kabul resmi bitinceye kadar merasim yerinde duruşun düzenlenmesine, şehir içi ve dışında güvenliğin teminine Emniyet Müdürü, Merkez Bölük Komutanı memur kılınmıştır. Tören yerinde, subaylar, memurlar bütün kurum ve teşekküller, ordu ve jandarma kıtaları, lise ve ilkokul talebesi, sporcular, esnaf cemiyetleri ve halk saat 10’a kadar tamamen yerlerini almış olacaklardır. 
Jaketatay: Erkeklerin resmi ziyaret ve davetlerde giydikleri, siyah kumaştan yapılmış, etekleri uzun ve ön köşeleri yuvarlak kesilmiş, arkası uzunca yırtmaçlı ceket.
Tören saat 10.15’de valinin gelmesi ile aşağıda gösterildiği gibi başlayacaktı. Tören Cumhuriyet meydanında yapılacaktır. Saat 10.15 te Vali, mevki komutanı ve CHP reisi ile birlikte törende yer alanların önlerinden geçerek ve hazır olanları kutlayacaklardı. Buna müteakip bandonun İstiklal Marşını çalmasıyla törene başlanacaktı. 
Törende konuşma yapacakların listesi ise şu şekilde belirlenmişti. 1-Belediye Başkanı 2-Halk Partisi ve Halkevi Başkanı 3-Mektepler adına onar dakikayı geçmemek üzere birer söylev verilecek ve ilkokullardan biri kız diğeri erkek olmak üzere iki talebe tarafından konuya uygun birer şiir okunacaktır. 
Geçit Resmi Sırası ise şöyle belirlenmişti. 1. Orduya mensup kıtalar 2. İhtiyat Subayları, malul Gaziler 3. Üniformalı yedek subaylar 4. Polis ve jandarma kıtaları 5. Okullar 6.Sporcular 7. Kurumlar ve halk (bu sıraya girenler ellerinde bayrakları, levha ve tablolarıyla geçeceklerdir.) Esnaf cemiyetlerinin ve halkın geçit resmine katılımını ise Parti idare heyeti takip ve temin edecekti. 
Programın beşinci kısmında tertiplenecek eğlencelere yer verilmiştir. 
Buna göre; Törenden sonra halkevi önünde ve Cumhuriyet alanında tali komitenin temin edeceği çalgı, davul gibi vasıtalarla halk eğlenceleri (okullarda Maarif Vekilliği’nden verilecek talimata göre eğlenceler) tertip olunacaktır. Töreni takip eden gece münasip geniş yerler birer şenlik yeri olacaktır. Bu eğlencelerin tertibinde süsleme işine Belediye ve Halk Partisi teşkilatı yardım edeceklerdir. Gece fener alayı yapılacaktır. Bu alaya alaydan, jandarma taburundan, okullar, spor teşekküllerinden ve halktan büyük ve muntazam bir kalabalık iştirak ettirilerek şehrin münasip yerleri dolaşılacaktır. Bu alayın tertip ve icrasına merkez jandarma bölük komutanı, Emniyet müdürü memurdurlar. Belediye ve Parti teşekkülleri de yardım edeceklerdi. Halkevi salonunda hususi davetiye ile bir eğlence tertip edilecektir. Bu eğlencenin bilhassa yerli saz ve oyunlarla tertibine ihtimam gösterilecekti. Halkevi Reis Vekili Kenan Akyüz, İcra memuru Esat Palancıoğlu, İskân müdürü Cenap Nuri Danışman, Hususi Muhasebeden Hikmet Kılıçaslan, ilk öğretmenlerden Müçteba Susuz(rahmetli meşhur öğretmen), Ruşen Kozan, Kamile Tüzün bu programın idaresine görevlendirilmişlerdir.
Cennetmekân Yılmaz Göksoy ağabeyim rahmetli Mücteba Hocayı bakın nasıl anlatıyor;  “İlkokul öğretmeni olmasına rağmen bayramlarda genelde hep o konuşurdu.  Aynı okuldaydık, ben öğretmendim, Mücteba Bey müdür yardımcısıydı. Yağmur çiseliyor, saat kulesinden PTT binasına doğru orta refüjde sarı kasımpatılar var, güz yağmurunun soğuğu var. Mücteba Bey ağlayarak bir konuşma yapmıştı. Hala tüylerim diken diken olur. Yalnız bir ihmalim var, o konuşması gazetelerde çıkmadı o konuşmanın metnini niye almadım hala üzülürüm.” 
CHP Vilayet İdare Heyeti Reisi Fazlı Bilecen’in (rahmetli meşhur öğretmen*) 8 Kasım 1943 tarihinde CHP Genel Sekreterliğine Cumhuriyet Bayramının 20’inci yıl dönümü için yazdığı yazıda; Yozgat’ta Cumhuriyet Bayramının 20’inci yıl dönümünün, kutlama talimatnamesinin 31’inci maddesine göre bayramın şerefine mütenasip bir şekilde kutlandığını belirtmiştir.
Allah’ın rahmeti üzerinize olsun Yozgat’ın kıymetli insanları.  
Kaynaklar: 
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi
Yrd. Doç. Dr. Hamdi DOĞAN

*Fazlı Bilecen için Bkz. https://www.yozgatgazetesi.com/a-kadir-capanoglu/24-kasim-82852.html)