Değerli okurlar, 17.12.2018 tarihli köşe yazımın başlığı “intihar etme ve intihar girişiminde bulunma”ydı. CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu’nun hazırladığı “AKP İktidarının Hak İhlalleri Karnesi” raporunda 2002-2018 yılları arasında 16 bin 28 kişi kişinin intihar ettiğini öğreniyoruz.
Elâzığ’da cemaat yurdunda kalan ve yaşadığı baskılardan ve yaşadığı gelecek kaygısından dolayı yaşamına son verdiği öne sürülen tıp öğrencisi Enes Kara’nın babası Tele 1 televizyonuna şöyle konuşmuş; “Cemaatin 25 yıldır içindeyim. Kaldığı yerde hiçbir sorun yoktu. Manevi olarak ahiretine faydası olsun istedim. Ben 25 yıldır Risale-i Nur okuyorum. Bir zararını görmedim. Biz kimseden şikayetçi değiliz" demiş. Bu ifadeye bir vatandaşımız da şöyle yorum yapmış; 25 yıldır Risale-i Nur okuyacağına bir kere NUTUK okusaydın şimdi aslan gibi gurur duyacağın doktor oğlun vardı.”
Babanın bu ifadesini okuyunca içimden sormak geldi. “25 yıldır cemaatin içindeydim,” cümlesinden ne anlamalıyız?
Nitekim, Sakarya'nın Akyazı ilçesinin Kuzuluk mahallesine Uşşaki Tarikatı'nın lideri Fatih Nusrullah, 12 yaşındaki bir kız çocuğuna cinsel istismarda bulunduğu gerekçesiyle tutuklanıp 10 yıl 5 ay hapis cezasına çarptırılmıştı. Kız çocuğunun babası da ilk ifadesinde, yıllardır tarikat şeyhinin hizmetinde olduğunu beyan etmişti.
Yaşadığımız olaylar ve yukardaki rapor sonucu internet ortamında şöyle bir araştırma yaptığımda, Dünya’daki intihar vakaları en fazla erkeklerde görülmekteyken kadınlar daha fazla intihar girişiminde bulunmaktaymış. Türkiye’de ise hem girişim sayısı açısından hem de mortalite (ölüm oranı) açısından kadınlar daha fazla intihar vakası oluşturmaktaymış.
Değerli okurlar, İngiltere'de bir yardım kuruluşu, internet üzerinden verdiği "intiharı önleme eğitimine" son üç hafta içinde 503 bin kişinin girdiğini bildirdi. Eğitime, daha önce son 3 yıl içinde bu kadar kişi katılmıştı.
Zero Suicide Alliance (Sıfır İntihar İttifakı) adlı yardım kuruluşu tarafından hazırlanıp internete konulan eğitim programı, katılanları, insanların psikolojik desteğe ihtiyacı olabileceğini gösteren belirtiler konusunda bilgilendirip uyarıyor.
Korona virüsle mücadelede zor koşullar altında işlerini sürdüren sağlık çalışanlarının zihin sağlığı sorunları yaşayabileceği yolundaki uyarılar üzerine Ulusal Sağlık Hizmetleri, personelinin başvurabileceği bir telefon yardım hattı oluşturmuştu. Gezen zaman içinde yükselen ilgiyle birlikte, o tarihten bugüne dünyanın dört bir yanından eğitime katılanların sayısı ikiye katlanarak toplam 1 milyona ulaşmış oldu.
Hepimiz İntiharı Önleyebiliriz
Her yıl 800.000’e yakın kişi intihar nedeniyle ölüyor. Bu her 40 saniyede bir kişi demektir. Ayrıca her intihar için 20’den fazla intihar girişimi var. Dünyada 15-29 yaşındakiler arasında intihar ikinci ölüm nedenidir. İntiharlar ve intihar girişimlerinin aileleri, arkadaşları, meslektaşları, toplulukları ve toplumları etkileyen bir damgalanma etkisi vardır.
İntiharlar önlenebilir. Birey, toplum ve ulusal düzeyde intiharı önlemek için çok şey yapılabilir. WHO (Dünya Sağlık Örgütü) ‘nün intiharı önleme yaklaşımı LIVE LIFE (hayatı yaşa) olarak bilinir.
Önem verdiğiniz birinin intihar belirtileri göstermesi korkutucu olabilir. Ancak yardım edebilecek bir konumdaysanız harekete geçmek çok önemlidir. Bir hayat kurtarmaya yardımcı olmak için bir konuşma başlatmak, almaya değer bir risktir.
İntihara meyilli biriyle nasıl konuşulur?
Sakin olun ve güven verici bir tonda konuşun. Açıkça konuşun ve “İntiharı mı düşünüyorsun” gibi doğrudan sorular sormaktan korkmayın. Duygularının meşru olduğunu kabul edin.
Destek ve cesaret verin. Onlara yardımın mevcut olduğunu ve tedavi ile kendilerini daha iyi hissedebileceklerini söyleyin. Sorunlarını en aza indirgemediğinizden veya fikirlerini değiştirmeleri için onları utandırmaya çalışmayın. Onlara yardım etmenin en iyi yolu dinlemek ve desteğinizi göstermektir. Onları bir uzmandan yardım almaya da teşvik edebilirsiniz. Bir sağlık hizmeti sağlayıcısı bulmalarına, telefon etmelerine veya onlarla ilk randevularına gitmelerine yardımcı olmayı teklif edin.
Bir insanın içten içe ne hissettiğini göremezsiniz, bu nedenle birinin intihar düşüncelerine sahip olduğunu belirlemek her zaman kolay değildir. Bununla birlikte, bir kişinin intiharı düşündüğünü gösteren bazı dış uyarı işaretleri vardır. Aşağıdakilerden herhangi birini yaptığını fark ederseniz, onun intihara teşebbüs edebileceğine dair bu uyarı işaretlerini dikkate alınız.
Umutsuz, kapana kısılmış veya yalnız hissetmekten bahsetmek.
Yaşamaya devam etmek için hiçbir nedeni olmadığını söylemek.
Bir vasiyetname hazırlamak veya kişisel eşyalarını vermek
Çok fazla veya çok az uyumak.
Çok az yemek veya çok fazla yemek, (önemli kilo alımı veya kaybı ile sonuçlanır).
Aşırı alkol veya uyuşturucu tüketimi dahil olmak üzere dikkatsiz davranışlarda bulunmak.
Başkalarıyla sosyal etkileşimlerden kaçınmak.
Öfke veya intikam alma niyetini ifade etmek.
Aşırı kaygı veya ajitasyon belirtileri göstermek.
Dramatik ruh hali değişimleri yaşamak.
Bir çıkış yolu olarak intihardan bahsetmek.
Ateşli silah veya ilaç gibi bir intiharı tamamlamak için gerekli araçları planlamak, satın almak, çalmak veya ödünç almak.
Genelde birinin kendi canına kıymaya karar vermesinin tek bir nedeni yoktur. Akıl sağlığı bozukluğu gibi çeşitli faktörler intihar riskini artırabilirse de intihar sonucu ölen tüm insanların yarıdan fazlasının ölüm anında bilinen bir akıl hastalığı yoktur. Çağımızın hastalığı depresyon, zihinsel sağlık açısından en önemli risk faktörüdür, ancak diğerleri bipolar bozukluk (*), şizofreni, anksiyete bozuklukları ve kişilik bozukluklarını içerir.
Akıl sağlığı koşullarının yanı sıra, intihar riskini artıran diğer faktörler şunlardır:
Hapsetme.
Zayıf iş güvenliği veya düşük iş tatmini seviyeleri.
İstismar veya sürekli istismara tanık olma geçmişi.
Kanser veya HIV gibi ciddi bir tıbbi durum teşhisi konulması.
Sosyal olarak izole olmak veya zorbalık veya taciz kurbanı olmak.
Madde kullanım bozukluğu.
Çocukluk tacizi veya travması.
Aile intihar öyküsü.
Önceki intihar girişimleri.
Kronik bir hastalığa sahip olmak.
Önemli bir ilişkinin kaybı gibi sosyal kayıp.
İş kaybı.
Ateşli silahlar ve uyuşturucular dahil olmak üzere ölümcül araçlara erişim.
Yardım veya destek aramada zorluk.
Akıl sağlığı veya madde kullanımı tedavisine erişim eksikliği.
İntiharı kişisel sorunlara çözüm olarak kabul eden inanç sistemlerini takip etmek.
İntihar düşünceleri nasıl önlenir?
İntihar düşünceleriniz veya duygularınız varsa, utanmayın ve bunu kendinize saklamayın. Bazı insanlar intihara meyilli düşünceler içindeyken, herhangi bir eylemde bulunma niyeti olmasa da bazı önlemler almak yine de önemlidir. Umut Olabilirsiniz. İntihar, kimse için bir çözüm değildir.
Sohbet başlatarak, destek sağlayarak ve ihtiyacı olanlara yardıma yönlendirerek intiharları önleyebilir ve hayat kurtarabilirsiniz.
(*) Bipolar bozukluk uzun süreli ve karmaşık bir duygudurum hastalığıdır. Bu rahatsızlıkta manik, hipomanik ve depresif ataklar ortaya çıkar. Ataklar sırasında da hafif ancak çeşitli belirtiler ile bipolar bozukluk kendisini gösterebilir. Bipolar bozukluk tıbbi olarak manik depresif olarak da adlandırılır.
