ÖLÜMÜNÜN 46. YILINDA ÂŞIK VEYSEL

Türk halk edebiyatının ölümsüzlerinden biri olan Âşık Veysel’i ölümünün 46. yılında bir kez daha rahmet ve saygıyla anıyorum.

İnsan sevgisiyle dolu kalbi, çağdaş, aydın, laik kişiliği ve Atatürk sevdalısı yapısıyla Türk halkının gönlünde taht kurmuştur Âşık Veysel.

Âşık Veysel’in dünyasında her insan saygındır, eşittir. İnsanları hor görenlere onun dünyasında yer yoktur. Onlara şöyle seslenmiştir:

Beni hor görme kardeşim,
Sen altınsın, ben tunç muyum?
Aynı vardan var olmuşuz,
Sen gümüşsün ben sac mıyım?

Ne var ise sende bende,
Aynı varlık her bedende,
Yarın mezara girende,
Sen toksun da ben aç mıyım?
...
Veysel, ülkenin en büyük düşmanının cehalet olduğu gerçeğinin farkındadır. Çoğu şiirinde bunu vurgulamıştır:

Aldanma cahilin kuru lafına,
Kültürsüz insanın külü yalandır.
Hükmetse dünyanın her tarafına,
Arzusu, hedefi, yolu yalandır.

Kar suyundan süzen çeşme göl olmaz,
Gül dikende biter, diken gül olmaz,
Vız vız eden her sineğin bal olmaz,
Peteksiz arının balı yalandır.

Yaşamı boyunca gerçek dostu aramış, sonunda onu bulmuştur. O dost, bir gün herkesi bağrına basacak olan kara topraktır:

Dost dost diye nicesine sarıldım,
Benim sâdık yârim kara topraktır.
Beyhude dolandım, boşa yoruldum,
Benim sâdık yârim kara topraktır.

Nice güzellere bağlandım kaldım,
Ne bir vefa gördüm ne fayda buldum,
Her türlü isteğim topraktan aldım,
Benim sadık yârim kara topraktır.
...
Veysel bilir ki, “Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur.” Öyleyse gerçek dosta-toprağa-sarılmak gerekir. Çünkü gelecek ondadır. O sana sırt çevirmez:

Tarlam sana üç yüz fidan aşlasam,
Tarla coşar, fidan coşar, el coşar.
Gücüm yetse hemen işe başlasam,
Kazma coşar, kürek coşar, bel coşar.

Çalışırsan toprak verir cömerttir,
Emeksiz istemek dermansız derttir,
Çalışmak insana büyük servettir,
Kese coşar, gönül coşar, el coşar.

Veysel, birlik ve bütünlükten yanadır. İnsanların ötekileştirilmesine şiddetle karşıdır. Bu birliktelik için işaret ettiği yol Atatürkçülüktür:
İtimat edersen benim sözüme,
Gel birlik kavline girelim kardaş.
Birlik çok tatlıdır, benzer üzüme,
İçip şerbetini duralım kardaş.

Son verelim iftiraya bühtana,
Kardeşane sevişelim can cana,
El birlikle çalışalım vatana,
Çok okul, fabrika kuralım kardaş.

Yürüyelim Atatürk'ün izine,
Boş verelim bozguncular sözüne,
Göz atalım şu dünyanın hızına,
Yürüyüp hedefe varalım kardaş.
...
Veysel, insanların etnik kimliklerinin ayrıştırma nedeni olmasını kabullenmez. Senlik benlik kavgasından nefret eder:

İlah birdir, Peygamber hak,
Rabbül âlemindir mutlak,
Senlik benlik nedir bırak,
Söyleyim geldi sırası.

Kürt’ü, Türk’ü, ne Çerkez’i,
Hep Âdem’in oğlu, kızı,
Beraberce şehit gazi,
Yanlış var mı ve neresi?
...
Veysel kavga ve çatışmanın toplumun birlikteliğine ve gelişmesine zarar verdiğinin bilincindedir. Bu nedenle barıştan, kardeşlikten yanadır:

Bu nasıl kavgalar, çirkin dövüşler,
Hepimiz bu yurdun evlatlarıyız.
Yolumuza engel olur bu işler,
Hepimiz bu yurdun evlatlarıyız.

Birleşiriz bir bayrağın altında,
Biz Türklerin ikilik yok aslında,
Yanar tutuşuruz vatan aşkında,
Hepimiz bu yurdun evlatlarıyız.

...
Eğitimli olmak Veysel için vazgeçilmezlerdendir. Okumak, onca insan olmak demektir:

Olmak istiyorsan dünyada mesut
Hakka halka yarayacak bir iş tut
Çalıştır oğlunu kızını okut
İnsan olmak için okumak gerek
...
Veysel helal kazançtan yanadır. Kötülere, inatçılara, hırs içinde olanlara, hile yapanlara, tuzak kuranlara karşıdır:

Çalış, kazan helalinden,
Feragat et el malından,
Gelip geçen evvelinden,
Ne götürmüş azdan çoktan.

Sohbet etme kötü ile.
Güreş etme katı ile.
Gitme hırsın atı ile.
Sakın hileden tuzaktan.
...
Veysel, aylak aylak gezenlerin peşine düşülmesinden rahatsızdır. İnsanların her zaman ileriye bakmasından yanadır. Bunun yolu da çalışmaktır. O bilir ki Allah çalışanlara karşı cömerttir:

Kulak ver sözüme, dinle vatandaş,
Uyma laklak edip gülüşenlere.
Meşgul eder, seni işinden eyler,
Karışırsın tembel perişanlara.

Adım at ileri, geriye bakma,
Bir sağlam iş tut da elinden bırakma,
Saçma sapan sözler hep delip takma,
Allah'ın yardımı hep çalışanlara.

İleriyi gören geriye bakmaz,
İnsanlık yolundan dışarı çıkmaz,
Allah cömert amma, ekmek bırakmaz,
Oturup geçmişi konuşanlara.
...
Veysel bir doğa tutkunudur. Onun için ağaç kutsaldır, bu nedenle korunmalıdır:
...
Güneşten aldığı hızlar,
Toplar havayı temizler,
Sıhhatli yaşarız bizle,r
Ormandaki varlığa bak.

Bizi besler, kaşık olur,
Kapı süve eşik olur,
Tabut olur, beşik olur,
Ormandaki varlığa bak.

En adisi ateş olur,
Çiği pişirir, aş olur,
En kıymetli kumaş olur,
Ormandaki varlığa bak.

Gemi olur, suda yüzer,
Uçak olur, gökte gezer,
Kalem, kâğıt neler yazar,
Ormandaki varlığa bak.

...
Veysel, herkesi çağın gereklerine ayak uydurmaya davet etmekte ve buna set çekenleri uyarmaktadır:
 
Devri Cumhuriyet, asırı yirmi,
Uyan bu gafletten, uyuma yurttaş.
Dünya ayaklanmış, aya gidiyor,
Uyan bu gafletten, uyuma yurttaş.

Bırak sar'öküzü, varsın yayılsın,
Set çekme gözlere, herkes ayılsın,
Her köşeye bir fabrika koyulsun,
Uyan bu gafletten, uyuma yurttaş.

Veysel, birkaç satır yazıya sığacak, sığdırılacak bir kimlik değildir. O bir deryadır, hakkında yazılanlarsa bir damla. Benim yaptığım da bu deryaya bir damla düşürmekten öte geçmez zaten.

Ünlü ozanımız, bu ölümlü dünyada “anımsanmak istiyor ve şöyle diyordu:

Ben giderim adım kalır,
Dostlar beni hatırlasın.
Düğün olur, bayram gelir,
Dostlar beni hatırlasın.

Can kafeste durmaz, uçar,
Dünya bir han, konan göçer,
Ay dolanır, yıllar geçer,
Dostlar beni hatırlasın.
...
Gün ikindi, akşam olur,
Gör ki başa neler gelir,
Veysel gider, adı kalır,
Dostlar beni hatırlasın.

Evet büyük ozan; tüm dostların, sevenlerin seni anımsıyor. Nur içinde yat. Mekânın cennet olsun.

21.03.2019